Paragraaf 2: Duurzaamheid

Spoor Hernieuwbare energie en energieoplossingen

Om aan de doelen van de ‘Routekaart Groningen CO ₂ -neutraal 2035’ te voldoen zetten we in op hernieuwbare energie. Dit spoor valt uiteen in zon, wind, biomassa, waterstof en Making City.

We starten met de ontwikkeling van een gemeentelijk energiebedrijf, waarmee we onze regierol versterken met als doel een maximaal maatschappelijk resultaat. We hebben het Fonds Energietransitie (FET) ingericht. Het hoofddoel van het FET is het verstrekken van subsidies en leningen om te verduurzamen. We richten ons in eerste instantie op de particuliere huiseigenaren. We vinden het belangrijk dat de "kunners", huishoudens die in staat zijn zelf te financieren, het product krijgen die bij hun mogelijkheden past. Wat overblijft zijn de "niet kunners", huishoudens die nergens een lening kunnen krijgen en zo verder in de energiearmoede vast komen te zitten. Het FET wordt gevoed door incidentele bijdragen zoals de eerste €2 miljoen voor energiearmoedebestrijding, maar straks ook door resultaten uit zonneparken en windmolens die we zelf gaan ontwikkelen via de gemeentelijke energie exploitatiemaatschappij. Ook rijksbijdragen, fondsen en andere subsidies die voor de energietransitie zijn, komen in dit fonds terecht. Daarmee is het fonds de centrale plek binnen de gemeente Groningen van waaruit de energietransitie wordt gefinancierd. De exacte omvang weten we nu nog niet. Het is een groeimodel.  

Voortgang lopende jaar en relevante ontwikkelingen

Zon
In de ‘Routekaart Groningen CO2-neutraal 2035’ is doorgerekend en vastgesteld dat in 2035 60% van lokaal duurzaam opgewekte energie van de zon afkomstig is. Met 950 MW geïnstalleerd vermogen in 2035 wordt zonne-energie de grootste hernieuwbare elektrische energiebron. Wij werken vanuit het principe van De Zonneladder; de potentie van de daken moet ten volle benut worden. Van de opgave kan naar verwachting 450 MWp op daken worden gerealiseerd. De resterende 500 MWp realiseren we in zonneparken.

In de gemeente Groningen liggen volgens de recentste telling ruim 365.000 zonnepanelen (72% daarvan ligt op daken, 28% in zonneparken). De geprognosticeerde 330.000 panelen in 2021 is daarmee al ruimschoots behaald en hiermee doet de gemeente Groningen het landelijk gezien bovengemiddeld goed. We liggen vooralsnog een jaar vóór op schema. Hoewel de ambities op korte termijn ruimschoots gehaald zijn, constateren we dat door het afbouwen van de salderingsregeling en de versobering van de SDE++ regeling voor zonnedaken, de groei van het aantal zonnepanelen steeds minder vanzelfsprekend wordt. De verwachting is dat hierdoor vanaf 2023 de groei achter blijft ten opzichte van de ambitie.

De energietransitie doen we samen met inwoners, organisaties en bedrijven. Dat hier al hard aan gewerkt
wordt, blijkt uit de vele initiatieven in onze dorpen en buurten, bedrijven die zonnepanelen op hun daken
leggen en bedrijvenverenigingen die de krachten bundelen om stappen te zetten. Met de uitvoering van de
beleidskaders ‘Zonneparken’ en ‘Zon op daken’ stimuleren en ondersteunen wij dit.

Wind
In april 2021 heeft uw raad besloten dat de ontwikkeling van windturbines bij Roodehaan verder opgepakt kon worden. In februari 2022 heeft Provinciale Staten het zoekgebied bij Roodehaan toegevoegd aan de provinciale omgevingsverordening als zoekgebied voor grootschalige windenergie. In maart 2022 heeft Gedeputeerde Staten de vergunningsbevoegdheid overgedragen van de provincie aan gemeente Groningen. Daar heeft de provincie voorwaarden aan verbonden ten aanzien van het ontwerp van het windpark en 50% lokaal eigendom.
In december 2021 is MEERdorpen Energiecoöperatie (MDEC) opgericht. In april 2022 is een overeenkomst getekend tussen MDEC en gemeente Groningen, waarin we de intentie hebben vastgelegd om op basis van gelijkwaardigheid het windpark verder te ontwikkelen en ook de lusten uit het windpark op basis van 50/50 te verdelen. In juni 2021 is door de Raad van State in een uitspraak gesteld dat de milieunormeringen die tot dan van toepassing waren voor windparken, niet op de juiste manier zijn vastgesteld. Daarnaast heeft het kabinet in het coalitieakkoord aangegeven toe te willen naar een heldere afstandsnorm tussen windturbines en woningen. In 2022 worden landelijke nieuwe normeringen opgesteld waarin ook de afstandsnorm wordt betrokken. De uitkomsten van deze ontwikkelingen zijn bepalend voor de toekomst van windenergie bij Roodehaan. In 2022 hebben we de samenwerking met MDEC verder uitgewerkt. Samen hebben we een participatieplan opgesteld en daarbij ook andere belanghebbenden, zoals natuur- en milieurorganisaties betrokken. Ook hebben we samen met MDEC verder onderzoek gedaan naar een aantal inhoudelijke aspecten. Het belangrijkste aspect is ecologie. In de verkenning en verdieping is hier al veel werk aan verricht. We benutten deze periode voor het verder uitdiepen en uitvoeren van veldonderzoek gedurende de seizoenen om leemtes in kennis te vullen. Voor de MER procedure is meer helderheid uit de nieuwe milieunormeringen nodig, deze is daarom gepland in 2023.

Het zoekgebied bij Roodehaan biedt ruimte voor ongeveer 15MW aan opgesteld vermogen. We houden het huidige windbeleid in 2022 en 2023 tegen het licht samen met onze inwoners en verkennen daarbij wat mogelijk is, en welke voorwaarden daar dan bij horen. Dat kan verder reiken dan het huidige beleid dat alleen windturbines toestaat die door de gemeente zelf zijn ontwikkeld.

Participatiekader
Mede naar aanleiding van meerdere moties van uw raad werken wij aan een participatiekader voor zonneparken en windturbines. Dit participatiekader geeft duidelijkheid en zekerheid aan omwonenden en initiatiefnemers over zowel het proces als de financiële afspraken. In dit beleidskader wordt toegelicht wie welke rol heeft in het proces, en wat iedereen op welk moment van het project van elkaar mag verwachten. Het participatiekader ligt eind 2022 ter besluitvorming voor aan de raad. In 2023 zal dit kader worden opgenomen als onderdeel van de participatieverordening. Deze verordening schrijft voor hoe participatie bij alle ontwikkelingen binnen de gemeente toegepast moet worden. Het participatiekader voor zonneparken en windturbines loopt daar dus op vooruit.

Biomassa
We hebben een Routekaart ontwikkeld voor de circulaire economie en daarmee samenhang tussen de relevante thema’s zoals, energie, afval, bouw en sloop en water. De routekaart is uitgewerkt in een uitvoeringsagenda om ook ten aanzien van grondstoffen CO₂ neutraliteit te bereiken. In de gemeente Groningen wordt groen gas geproduceerd (voldoende om op een zomerse dag de stad te voorzien). Uit onze routekaart en uit de RES blijkt echter dat we in de toekomst meer groen gas nodig hebben. We zien kansen voor het vergroten van de groen gas productie en het reserveren van de bijbehorende certificaten.
 
Waterstof
Als Hydrogen Valley speelt de regio Groningen een sleutelrol in de toepassing van waterstof in mobiliteit, klimaattransitie en economische ontwikkeling. De gemeente Groningen is actief betrokken bij verschillende regionale, nationale en Europese waterstofprojecten en -initiatieven. We werken daarbij samen met partners zoals andere gemeenten en provincies, onze regionale kennisinstellingen en bedrijven zoals Gasunie, QBuzz en Green Planet. Zo hebben we een deel van ons wagenpark inmiddels met inzet van waterstof emissievrij kunnen maken. Hiermee dragen we ook bij aan kennisontwikkeling en innovaties in onze regio.

Making City
Making City is een groot Europees subsidie project waarbij we innovatieve, veelal energie gerelateerde, oplossingen demonstreren in de praktijk. Het project is gestart in december 2018 en loopt tot december 2023. Naast de samenwerking met vele Europese partners werken we samen met 10 lokale partners. Hierbij werken we aan de volgende thema’s:

• Demonstreren van innovatieve technische toepassingen in het kader van de energietransitie;
• Nieuwe business modellen en financiering;
• Bewonersparticipatie in het kader van de wijkgerichte aanpak;
• Wet- en regelgeving en lokaal beleid;
• ICT en Urban data;
• Monitoring en evaluatie;
• E-mobility en netstabiliteit

Het project heeft een samenwerking met vele lokale en Europese partners. Daarnaast is het project breed opgezet en gaat onder andere om hetbeleid- en technische innovaties in te zetten in wijken om deze energiepositief (Positive Energy District) te maken. Hiervoor wordt in de wijken Paddepoel, Zernike (district Noord) en Europapark (district Zuid) gewerkt aan diverse technische inpassingen waarvan verscheidene acties inmiddels zijn gerealiseerd. De huidige energiebalans laat zien dat voor zowel het Noord- als het Zuid district al veel energie is bespaard en ook dat het aandeel lokaal opgewekte duurzame energie substantieel. Meerdere innovatieve toepassingen zijn geïmplementeerd en er zijn vier demowoningen gerealiseerd in Paddepoel. In 2023 willen we onder andere zonnestroom opwekken in een zonne-fietspad in district Zuid en gaan we kijken naar de mogelijkheid voor het aanleggen van een zonne-overkapping met opslag, flexibiliteitsdiensten en waterstof productie.

Resultaten en activiteiten