Voortgang lopende jaar en relevante ontwikkelingen
Samenlevingsopbouw
Het afgelopen jaar zijn we samen met inwoners, (maatschappelijke) organisaties en professionals uit het dorp of de wijk in gesprek gegaan om vast te stellen wat nodig is voor een sterke sociale basis in het dorp of de wijk. Dit doen we samen met de gebiedsteams. We bespreken op welke wijze we de uitgangspunten en doelen zoals die omschreven staan in de nota Sociale Basis het best gezamenlijk kunnen realiseren. We haken aan bij de bestaande platformen in de wijk en het dorp en voeren het gesprek zoveel mogelijk aan de hand van concrete thema’s, zoals de toekomst van de sociaal culturele accommodaties in de wijk of het dorp of het stimuleren of door ontwikkelen van burgerinitiatieven.
Wij hebben als gemeente gehoor gegeven aan de oproep van VWS om aanvraag te doen voor twee onderzoeksprojecten met betrekking tot toegang tot mantelzorgregelingen en aanbod dagactiviteiten voor thuiswonende mensen met dementie. Beide projecten spelen in op relevante maatschappelijke ontwikkelingen met betrekking tot het belang van ondersteuning van mantelzorgers en adequate ondersteuning voor inwoners die te maken krijgen met dementie.
Publieke gezondheid
De levensverwachting in Nederland is de afgelopen jaren toegenomen, de verschillen in levensverwachting en gezondheid tussen mensen met hogere of lagere sociaaleconomische status (SES) zijn echter toegenomen. Uit de gegevens van de Gezondheidsmonitor komt naar voren dat gezondheid en ziekte ook in Groningen ongelijk zijn verdeeld. Onder meer in ervaren gezondheid en levensverwachting, zien we grote verschillen tussen wijken, gebieden en groepen inwoners. Dit is vergelijkbaar met andere (middel)grote steden. De verschillen gelden voor alle leefstijlthema’s zoals roken, bewegingsarmoede, alcoholconsumptie en overgewicht.
De eerste 1.000 dagen in het leven van een kind, gerekend vanaf de conceptie, zijn cruciaal voor een gezonde groei en ontwikkeling. We intensiveren het programma Kansrijke Start. Veilig groot worden in een liefdevolle en veilige omgeving is een groot goed, dat helaas niet voor alle kinderen is weggelegd. Een kind dat in de eerste periode van zijn leven wordt blootgesteld aan slechte omstandigheden, begint met een achterstand aan het leven. In onze gemeente werken gemeente en partners in de geboortezorg samen aan een kansrijke start voor elk kind. In deze taak worden wij ondersteund door het rijk, die heeft vastgelegd dat de wettelijke taak van gemeenten voor gezondheid van de jeugd van 0-18 jaar vanaf 1-7-2022 wordt uitgebreid met de periode voor de geboorte, dus van -9 maanden - 18 jaar. Ook zijn we begin 2022 gestart met de nieuwe interventie ‘Voorzorg', een intensief begeleidingstraject voor jonge zwangere vrouwen die zich in een uiterst kwetsbare positie bevinden.
De gemeente participeert in diverse samenwerkingsverbanden met kennisinstellingen en andere partners met als doel kennis en onderzoek beter in te passen in het beleid. Kennisontwikkeling en het beter ontsluiten en toegankelijk maken van kennis moet leden tot beleid en interventies die de gezondheid van de inwoners vergroten: meer gezonde jaren en het verkleinen van gezondheidsverschil.
Wmo
De transformatieopgave binnen de Wmo wordt de komende jaren onverminderd voortgezet. Daarbij wordt ingezet op maatwerk, in de zin dat centraal staat dat elke inwoner de ondersteuning ontvangt die nodig is, met optimaliseren van de benutting van de veerkracht, de talenten en mogelijkheden van inwoners en hun sociale omgeving.
Gekeken wordt of de systematiek die gehanteerd wordt bij de begeleidingstaken uitgebreid kan worden naar de huishoudelijke hulp. In het gebied Haren is deze werkwijze voor de begeleidingstaken per 1-1-2022 beschikbaar. Kenmerken hiervan zijn de lump sum financiering, per gebied, met inzet op voorliggende of algemene voorzieningen. Bij de transformatie speelt WIJ Groningen een sleutelrol. Een belangrijke ontwikkeling hierin is het vergroten van de bekendheid en effectiviteit van de doorbraakmethode, wat nu onderdeel uitmaakt van de reguliere werkwijze tussen WIJ en gemeente Groningen. Dit betreft de aanpak voor huishoudens die ondersteuning (nodig) hebben vanuit meerdere domeinen, waar sprake is van een stapeling van door de gemeente verstrekte en/of gefinancierde voorzieningen.
Maar ook de vorming van een specialistisch team vanaf 2021 wat verantwoordelijk is voor de indicatiestelling van Wmo hulpmiddelen, zoals rolstoelen en scootmobielen en woningaanpassingen. Voor deze hulpmiddelen geldt dat per 1-1-2022 een nieuw contract is afgesloten, waarbij er ingezet is op onder andere keuzevrijheid voor de inwoner door twee leveranciers te contracteren. Deze keuzevrijheid door een tweede partij te contracteren, komt ook terug in het nieuwe contract voor onafhankelijke cliëntondersteuning, wat per 1-1-2022 is ingegaan.
Jeugdhulp
Voor de jeugdhulp werken wij in regionaal verband samen met de tien Groninger gemeenten. Met onze transformatiedoelstellingen werken we aan versterking van de toegang tot de jeugdhulp en minder inzet van intensieve specialistische jeugdhulp, waarmee hulp en ondersteuning dicht bij en rondom kind en gezin beschikbaar is. In dat licht zijn wij vanaf 2021 zijn wij in samenwerking met WIJ Groningen en in afstemming met de regio en de jeugdhulpaanbieders bezig met de lokale implementatie van de basisjeugdhulp, vanuit de ambities en leidende principes van het in 2020 vastgestelde Koersdocument visie inkoop jeugdhulp. Dit noemen wij SAMEN. De basisjeugdhulp, brengen wij onder bij WIJ Groningen. Dit krijgt vanaf 2023 fasegewijs zijn beslag. We houden daarbij rekening met het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming en scherpen de afspraken met de Gecertificeerde Instellingen aan.
In de beweging die we nu maken worden wij gesterkt door de inhoud van de Hervormingsagenda jeugdhulp van het Rijk. Belangrijke uitgangspunten die wij meenemen bij de ontwikkeling van SAMEN. zijn onder andere versterking van het normale leven, nadruk op normaliseren en een integrale gezinsgerichte aanpak die gepaard gaat met een sterke triage aan de voorkant. Er komen richtlijnen vanuit het Rijk voor de afbakening van de basis jeugdhulp en de specialistische jeugdhulp (AMvB) die leidend zijn voor de inkoop.
Onze inspanningen zijn gericht op het versterken van grip en regie op het jeugdhulplandschap, in nauwe samenwerking met de Groninger gemeenten. De nieuwe inkoop van de jeugdhulp moet hierbij helpen. Wij werken in regionaal verband mee aan de regiovisie conform de Norm voor Opdrachtgeverschap. Ook investeren wij samen met het onderwijs en de partners in het veld in collectieve vormen van jeugdhulp zoals begeleiding en ondersteuning in en nabij de scholen, en versterking van de relatie met huisartsen, onder andere door de Ondersteuner Jeugd en Gezin.
Zorg en veiligheid
Het beleidsveld richt zich onder meer op vraagstukken met betrekking tot huiselijk geweld en kindermishandeling, maatschappelijke opvang, personen met onbegrepen gedrag, jeugd en veiligheid, aanpak mensenhandel, prostitutiebeleid, detentie, ondersteuning van vergunninghouders en inburgeringsplichtigen.
Op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling zien we dat de helft van de gezinnen anderhalf jaar na melding bij Veilig Thuis nog steeds te maken heeft met huiselijk geweld. We gaan komend jaar samen met alle betrokken partijen en de andere Groninger gemeenten aan de slag met de (regionale) uitwerking van het landelijk Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming, waarin de actiepunten van het (landelijk)actieprogramma Geweld hoort nergens thuis opgenomen worden. Nadruk wordt gelegd op de versterking van lokale teams (toepassing landelijk kwaliteitskader), de verbetering van de samenwerking tussen Veilig Thuis en de lokale teams, verbetering van de governance op Veilig Thuis, , het ontwikkelen en uitvoeren van een integrale aanpak seksueel geweld en het verbeteren van ketensamenwerking bij (complexe) casuïstiek.
De aanpak van huiselijk geweld is vooral een regionale aanpak, maar het afgelopen jaar hebben we samen met onze ketenpartners en ervaringsdeskundigen een uitgebreide verkenning gedaan op het versterken van onze eigen gemeentelijke aanpak huiselijk geweld. Op korte termijn (eind 2022) zullen wij u de resultaten en aanbevelingen van deze verkenning doen toekomen.
In regionaal verband is de samenwerking rondom de maatschappelijke opvang georganiseerd. Veel van de voorzieningen zijn gevestigd in Groningen. In het verlengde van het vraagstuk voor de mensen waar het aanbod aan voorzieningen niet past bij het huidige aanbod is het faciliteren van onconventionele vormen van wonen in ontwikkeling. Kerndoelstelling is het bieden van (maatwerk) oplossingen voor een aantal specifieke aandachtsgroepen.
Vanuit onder andere het Meerjarenprogramma psychisch kwetsbare mensen wordt gewerkt aan het leggen van de verbindingen met -en het verbeteren van de integrale samenwerking tussen- de GGZ / het medisch domein en het sociaal domein. Met als doel om vroegtijdig te kunnen interveniëren, waarbij het verlenen van herstelgerichte zorg centraal staat. Hiermee verstevigt de preventieve aanpak, vermindert de instroom in (duurdere) specialistische zorg en kan duurzaam worden gewerkt aan het reduceren van wachtlijsten.
Er wordt gewerkt aan het organiseren van een sluitende keten jeugd en veiligheid (veiligheid op scholen, aanpak problematische jeugdtroepen en een risicojeugd overleg) om (herhaald) slachtofferschap- en daderschap te voorkomen. We versterken de pilot vroegsignalering, de inzet van jeugdboa’s en jongerencoaches en doen extra jeugdwerk in avonden en weekenden.
Binnen de kaders van het bestaande Groningse prostitutiebeleid bieden we zorg en ondersteuning aan sekswerkers. Belangrijke pijlers in dit aanbod zijn het bieden van ondersteuning aan sekswerkers die wensen uit te stappen (de uitstapprogramma’s) en het, landelijk unieke burgerinitiatief, Overweeghuis in Groningen.
Mensenhandel draait om uitbuiting. Daders gebruiken slachtoffers – door geweld en intimidatie, of onder bedreiging – voor persoonlijk gewin. Dit is een ernstige schending van mensenrechten en van de menselijke waardigheid. Mensenhandel wordt vaak gepleegd in criminele samenwerkingsverbanden, die misbruik maken van de legale wereld. Daarom is het een vorm van ondermijnende criminaliteit. Gemeenten zijn in de aanpak verantwoordelijk voor preventie, signalering, handhaving, veiligheid en zorg. In 2023 geeft de gemeente Groningen verder invulling aan deze verantwoordelijkheid via de vastgestelde aanpak mensenhandel.
Op het gebied van nazorg detentie is in het project Koers en Kansen aandacht voor de zelfmelders. Hiermee wordt bedoeld: inwoners die door de rechter een vrijheidsbeperkende straf opgelegd hebben gekregen en in vrijheid een oproep afwachten om deze straf uit te kunnen zitten. Deze groep wordt geacht zichzelf, op basis van de oproep, in de Penitentiaire Inrichting te melden. Vanuit Koers en Kansen bezoeken wij deze inwoners voorafgaand aan hun detentie en zetten we waar nodig interventies in om zoveel mogelijk ‘detentieschade’ te voorkomen
Huisvesten, integreren en participeren van vergunninghouders
Wij nemen onze verantwoordelijkheid bij het huisvesten, integreren en participeren van vergunninghouders. Na het regelen van huisvesting richten we ons op taalverwerving, opleiding, participatie, werk en gezondheid.
We bieden maatschappelijke begeleiding voor de groep inburgering-plichtige vergunninghouders.
Vergunninghouders met een uitkering bieden we ondersteuning vanuit het coördinatiepunt ‘Thuisin050’ van de Directie Werk en Participatie. Met de vergunninghouder maken we een persoonlijk trajectplan. Daarmee willen we voorkomen dat nieuwkomers langdurig aan de maatschappelijke zijlijn komen te staan.
Belangrijke opgaven voor 2023 zijn het realiseren van de taakstelling huisvesting, het bieden van maatschappelijke begeleiding aan inburgering-plichtige vergunninghouders en uitvoering van de nieuwe Wet inburgering die per 1 januari 2022 van kracht is geworden. In de nieuwe Wet inburgering krijgt de gemeente de regie op de uitvoering van de inburgering en moet de gemeente zorgen voor een passend inburgeringsaanbod. Dit betreft een voor de gemeente nieuwe taak.
We ondersteunen kwetsbare alleenstaande minderjarige vluchtelingen (met verblijfsstatus) door hen te faciliteren in een overgang naar een zelfstandige woning en het ondersteunen van pleegzorg tot 21 jaar.
We willen in Groningen voorkomen dat afgewezen asielzoekers en vluchtelingen zonder voorzieningen op straat belanden, met criminaliteit in aanraking komen of een risico voor de openbare orde vormen. Met de pilot Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) die in Groningen per 1 april 2019 van start is gegaan, kunnen we ook in 2023 opvang bieden aan vreemdelingen zonder recht op verblijf of opvang.